"A jeśli komu droga otwarta
do nieba
Tym, co służą ojczyżnie"
- Jan Kochanowski Pieśń XII
DR WACŁAW BABIŃSKI
Ciekawy cykl spotkań w Konsulacie
Generalnym RP "Są wśród nas" pozwala polskiemu środowisku w Montrealu spotkać
się i porozmawiać z interesującymi osobami, dowiedzieć się więcej o ich
trudnych losach, co wzbogaca wiedzę o człowieku na tle historii, dopełnia
niedopisane karty przeszłości. W Nowym Roku 2012 - chcę na łamach "Biuletynu
Polonijnego" zająć się przypomnieniem osób, których już nie ma wśród nas,
a których nie można zapomnieć, gdyż życie ich i dokonania mogą stanowić
dla nas wzór do naśladowania. Pozostały po nich archiwa domowe, rodzinne
opowieści, urywki, strzępy, fragmenty przeszłości. Jeśli wnikliwie bada
się archiwa, jeśli dokumentacja jest dobrze zachowana - wtedy udaje się
odtworzyć postać i dzieło. We współczesnym świecie, w którym brakuje autorytetów,
a również i na polskim gruncie trudno znaleźć dziś osoby mogące służyć
przykładem, to właśnie przeszłość skrywa osoby, których poznanie może odbudować
wiarę w szlachetne cechy natury ludzkiej.
Cykl "Żyli wśród nas" zaczynam
od Wacława Babińskiego posła nadzwyczajnego i ministra pełnomocnego RP
przy rządzie kanadyjskim. Postać Wacława Babińskiego, dzięki dokumentacji
skrupulatnie gromadzonej przez niego i doskonale zachowanej przez synową,
panią Halinę Babińską, maluje się jak żywa.
Wacław Babiński urodził się
3 kwietnia 1887 roku w Warszawie. Ojciec jego był cenionym w stolicy lekarzem.
Po wzięciu udziału w strajku szkolnym w 1905 roku, Wacław Babiński musiał
wyjechać do Lwowa, gdzie skończył szkołę i zdał maturę. Z Lwowa udał się
na studia do Monachium. Naukę zakończył obronieniem doktoratu z nauk ekonomicznych
i społecznych u światowej sławy, profesora Lujo Brentano, na temat "Kolonizacja
Prus zachodnich pod panowaniem Zakonu Krzyżackiego". W latach 1910-11 dr.
Wacław Babiński odbył praktykę w Międzynarodowym Banku Petersburskim w
Paryżu. Do kraju wrócił w 1911 roku i od razu podjął w Warszawie pracę
kierownika biura Towarzystwa Popierania Pracy Społecznej. Wraz z wybuchem
pierwszej wojny światowej rozpoczął na szerszą skalę działalność społeczną
pracując honorowo w Komitatach Obywatelskich. Pełnił funkcję osobistego
sekretarza prezydenta Warszawy księcia Zdzisława Lubomirskiego. W latach
1917-18 dr. Wacław Babiński zajmował stanowisko dyrektora kancelarii w
Gabinecie Cywilnym Rady Regencyjnej . Na początku roku 1919 brał udział
w pracach delegacji polskiej na Konferencji Pokojowej w Paryżu jako kierownik
Biura Wydziału Politycznego, a w czerwcu 1919 roku został kierownikiem
Wydziału Konsularnego w Ministerstwie Spraw Zagranicznych. W czasie wojny
1920 roku służył ochotniczo w I pułku artylerii przeciwlotniczej. Po powrocie
z wojska dr. Wacław Babiński mianowany został dyrektorem Departamentu Konsularnego
MSZ, tym samym stając się organizatorem polskiej służby dyplomatycznej
w młodym państwie polskim. Jako kierownik kursów dyplomatyczno- konsularnych
wykładał w Szkole Nauk Politycznych przygotowując nowe kadry do służby
dyplomatycznej. W roku 1929 dr. Wacław Babiński wyjeżdża w randze
posła nadzwyczajnego i ministra pełnomocnego na swoją pierwszą placówkę
dyplomatyczną do Królestwa Jugosławii. W 1931 roku przeniesiony zostaje
do Królestwa Holandii. Wraz z wybuchem wojny przenosi się z rządem Holandii
do Anglii i tam kontynuuje swoją misję posła RP oraz pracuje jako zastępca
sekretarza generalnego MSZ. Z ramienia rządu londyńskiego dokonuje
inspekcji polskich placówek dyplomatycznych w Kanadzie, Stanach Zjednoczonych,
w Hiszpanii. We wrześniu mianowany zostaje posłem nadzwyczajnym i ministrem
pełnomocnym RP przy rządzie Kanady. Dotychczasowy Poseł RP w Ottawie
Wacław Podoski wyjechał do Londynu na powierzone mu stanowisko.
W domowym archiwum rodziny
Babińskich znajdują się liczne wycinki z gazet kanadyjskich dokumentujące
przyjazd Posła RP dr. Wacława Babińskiego wraz z rodziną do Kanady.
Polskie placówki dyplomatyczne w Ottawie, Montrealu i Winnipegu, niezależnie
od trudności polskiej dyplomacji w latach wojny oraz tragedii narodu
polskiego okupowanego przez Niemcy, musiały stanąć na wysokości zadania
i funkcjonować sprawnie. Wiara w bliskie zwycięstwo, determinacja i niezwykła
pracowitość, pozwoliły dyplomatom zmobilizować Polonię i stworzyć w Kanadzie
silne zaplecze materialne dla okupowanej Polski. Trzeba przypomnieć, że
od lipca 1940 roku, na terenie Kanady znajdowały się Skarby Wawelskie,
które przypłynęły 12 lipca 1940 roku z Europy na statku "Batory". Dwadzieścia
cztery skrzynie zawierające bezcenne pamiątki narodowe, ukryte zostały
przez Posła RP Wiktora Podoskiego i Konsula Generalnego dr. Tadeusza Brzezińskiego,
w porozumieniu i za zgodą wiceministra Gustawa Lanctot, dyrektora Archive
National w Ottawie, w gmachu Public Records Building w Ottawie. Wacław
Babiński przejął po Wiktorze Podoskim ciężar opieki nad Skarbami Wawelskimi.
Skrzynie były bezpiecznie ukryte, ale należało dokonywać konserwacji.
Od chwili pojawienia się dyplomatów Polski komunistycznej, zaistniało niebezpieczeństwo,
że Skarby Wawelskie trafią w ręce komunistów, którzy przekażą je Rosji
Sowieckiej. Przez cały ten czas dr. Wacław Babiński stanowił oparcie i
był autorytetem dla społeczności polskiej w Kanadzie. Funkcję posła sprawował
do lipca 1945 roku, gdy cofnięte zostało uznanie rządowi polskiemu w Londynie
przez państwa zachodnie. Konieczność zmusiła rodzinę Babińskich do pozostania
w Kanadzie - jak dla wielu dyplomatów i tysięcy polskich obywateli, nie
było powrotu do ojczyzny. Decyzje podjęte w Jałcie i Teheranie podporządkowały
Polskę Rosji Sowieckiej. Nie o taki kraj walczyli Polacy na frontach wojny,
nie była to Polska wolna, o jakiej śnili i za jaką ginęli. Tragiczna
decyzja emigracji została podjęta. Sen o Polsce ukryty został głęboko w
sercu, a codzienność kanadyjska stwarzała szansę rozpoczęcia życia raz
jeszcze.
Wacław Babiński czując się
przede wszystkim i wyłącznie Polakiem, pomimo propozycji, nigdy nie przyjął
obywatelstwa kanadyjskiego. W 1947 roku otrzymał katedrę na wydziale Nauk
Społecznych na uniwersytecie w Ottawie, gdzie wykładał teorię i praktykę
dyplomatyczno-konsularną oraz nowoczesną historię dyplomacji. W 1948 roku
rozpoczął również wykłady w Centrum Studiów Słowiańskich na uniwersytecie
w Montrealu. Równolegle z pracą naukową dr. Babiński przez cały czas zaangażowany
był w działania na rzecz polonii montrealskiej. Wraz z Tadeuszem Romerem
i Tadeuszem Brzezińskim, dyplomatami Drugiej Rzeczpospolitej, osiadłymi
w Kanadzie, stanowił oparcie moralno- intelektualne Polaków na wychodźstwie.
Był autorytetem, do którego odwoływano się z wiarą, że doświadczenie i
opanowanie Wacława Babińskiego rozwiąże spory i konflikty środowiskowe.
Pomimo wielu obowiązków włączył się również w działania Comission des Ecole
Catolique - Comite des Neo-Canadien, uczestnicząc w stworzeniu sieci polskich
szkół sobotnich w Montrealu. Uroczyste obchody 70-lecia urodzin Wacława
Babińskiego, zorganizowane przez Polonię montrealską, były okazją do złożenia
hołdu temu wyjątkowemu człowiekowi i Polakowi. Na dyplomie wręczonym mu
przez organizacje polonijne z tej okazji umieszczono cytat z Pieśni XII
Jana Kochanowskiego:
"A jeśli komu droga otwarta
do nieba
Tym co służą ojczyźnie"
Nagła śmierć w lipcu 1957
roku pozostawiła wyrwę w polskim środowisku. Zbyt wcześnie odszedł, niespodziewanie,
w pełni sił i działań. Żegnano go z honorami. Spoczął w podwójnej trumnie,
drewnianej i metalowej, gdyż wolą jego był pośmiertny powrót do Polski.
A jednak po latach,
Wacław Babiński powróci do ojczyzny. Rodzina Wacława Babińskiego - synowa,
pani Halina Babińska, dzieci i wnukowie, postanowili przekazać prywatne
archiwum Wacława Babińskiego do Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych
w Warszawie. Dokumentacja, zdjęcia, mundur ambasadorski, nakrycie głowy
i szabla wyeksponowane zostaną w głównym gmachu MSZ-u przy Alei Szucha.
Przekazane archiwum pozwoli historykom dopełnić wiele kart historii polskiej
dyplomacji dwudziestolecia międzywojennego. Osoba Wacława Babińskiego powinna
stać się wzorem dla młodych roczników Krajowej Szkoły Administracji Publicznej
kształcącej polskich dyplomatów. Pracowita droga Wacława Babińskiego, jego
oddanie idei polskości, zdyscyplinowanie i skromność budzą podziw. Tak,
fachowość, pracowitość, prawość i skromność, to cechy, które trzeba- warto-można
odbudować wzorując się na życiu i dziele Wacława Babińskiego, który w ten
oto sposób powraca teraz do Polski.
12 stycznia 2012 roku o
godzinie 19.30 w Konsulacie Generalnym w Montrealu odbędzie się spotkanie
z Haliną Babińską. Gospodarzem wieczoru będzie Konsul Generalny dr. Tadeusz
Żyliński. Wieczór poprowadzi Katarzyna Szrodt, autorka książki o " Historii
Konsulatu Drugiej Rzeczpospolitej w Montrealu, 1919-1945". Promocja książki
przewidziana jest na 11 listopada 2012 roku i towarzyszyć jej
będzie wystawa poświęcona Wacławowi Babińskiemu i Tadeuszowi Brzezińskiemu.
Wspomnienia o Wacławie Babińskim dopełni część artystyczna - wystąpi
Trio Auriolus i pianista Mikołaj Warszyński. Zapraszam Państwa serdecznie.
|
.