PSYCHOLOGIA
MUZYKI
Psychologia
muzyki jest działem muzykologii i zajmuje się oddziaływaniem muzyki na
człowieka. Jej początki prowadzą do starożytnych Chin, gdzie
zajmowano się wpływem muzyki na ludzkie zachowanie. Konfucjusz wiązał emocje
z poszczególnymi stopniami skali pentatonicznej. Równiez w antycznej Grecji
doszukiwano się związków muzyki z emocjami człowieka (Platon, Arystoteles).
Jako dyscyplina naukowa psychologia muzyki datuje się od XIX
wieku. Na pierwszym etapie skupiano się wyłącznie na problemach psychoakustyki
(H.Helmhollz) i psychofizjologii wrażeń słuchowych (C.Strumpf), tzn.
zajmowano się progami wrażliwości słuchowej, zjawiskami konsonansu
i dysonansu itp. Na przełomie XIX/XX stulecia, w miarę rozwoju psychologii
różnic indywidualnych, badania rozszerzono na zdolności muzyczne
i stotę talentu muzycznego. Ale koncentrowano się na sensorycznych
zdolnościach muzycznych- wrażliwości na barwę dzwięku, jego wysokość, natężenie
i czas trwania. Takie badania przeprowadzano na Uniwersytecie
Iowa w Stanach Zjednoczonych. W Europie zaś rozwijano badania nad dziedziczeniem
zdolności muzycznych i nad dynastiami muzyków. Wprowadzono nowe metody
badawcze (ankieta, kwestionariusz, metody analizy statystycznej).
Teorie muzykalności przesunęły akcent ze zdolności sensorycznych na ogólne,
umysłowe i emocjonalne oraz na strukturę osobowości. W skład elementów
uzdolnienia muzycznego dołączono wyobraznie, fantazje, inteligencje, wrażliwość,
gust muzyczny, poczucie stylu. Te dwa różne stanowiska pogodził Geza
Revesz, znakomity holenderski psycholog muzyki. Tym samym rozgraniczył
on psychologię dzwięku od psychologii muzyki. Dziś najpopularniejszą formą
badań są testy. Dzielą się one na testy zdolności i osiągnieć. Dobre wyniki
testu nie są jednak wystarczającym gwarantem powodzenia w zawodzie
muzyka.
Wykorzystanie
dorobku psychologii muzyki może przysporzyć wiele korzyści każdej specjalności
muzycznej. Ze zdobyczy psychologii muzyki korzysta pedagogika muzyczna
przy tworzeniu programów nauczania i metodach zapamiętywania materiału
muzycznego. Oczywistym jest, że aby zindywidualizować nauczanie pedagodzy
muszą znać problematykę uzdolnień i sposoby ich mierzenia. Dyrektorom
szkół, filharmonii, oper, psychologia muzyki może pomóc w doborze pracowników
poprzez stosowanie metod diagnostycznych i w programowaniu imprez
artystycznych z punktu widzenia praw percepcji. Rodzice uniknęliby wielu
błędów gdyby znali psychologię uzdolnień. Mogłoby to uchronić wiele
dzieci przed błędnymi decyzjami. Jeśli zdecydowano posłać dziecko do szkoly
muzycznej, to nabiera ważności wybór odpowiedniej specjalności.
W muzycznym poradnictwie zawodowym pomaga właśnie psychologia muzyki.
Odpowiada ona na pytanie od jakich współczynników osobowości oraz
warunków zewnętrznych uzależnione jest powodzenie w działalności muzycznej.
Muzycy, zwłaszcza soliści, powinny też czerpać ze zdobyczy psychologii
muzyki. Może im ona dopomóc w przezwyciężaniu tremy, we właściwym traktowaniu
odbiorcy jeśli chodzi o zaspokojenie jego potrzeb estetycznych.
Psychologia uczy jak pracować nad pamięciowym opanowaniem repertuaru. Jest
to wyjątkowo ważne dla solisty, który w krytycznym momencie jest skazany
sam na siebie i nie może liczyć na pomoc suflera, jak w przypadku aktora.
Pamięć jest bardzo ważnym czynnikiem decydującym o powodzeniu
każdego muzyka. Bez umiejętności pamięciowego odtworzenia materiału
muzycznego nie osiągnie się sukcesu, choćby posiadało się inne cenne
zdolności muzyczne. Kompozytorzy muzyki eksperymentalnej zyskaliby więcej
gdyby znali prawa rządzące ksztaltowaniem gustów publiczności. A te
prawidłowości są uwarunkowane czynnikami kulturowymi. Osiągnięcia
psychologii muzyki w zakresie badań nawyków odbiorcy mogą pomóc redaktorom
muzycznym radia i telewizji. Znajomość psychologii odbioru muzyki jest
nieodzowna w muzykoterapii. Wiadomo że muzyka zmienia stan aktywnosci
systemu nerwowego. Szczególnie w leczeniu chorób psychicznych; może ona
dopomóc w nawiązaniu kontaktu z chorym. W leczeniu schorzeń fizycznych
dobór muzyki jest prostszy, gdyż jest ona dostosowana do ćwiczen fizycznych.
Konieczny jest właściwy wybór utworów w zależności od stanu
chorego. Tym też zajmuje się muzykoterapia.
|
.