ROK
OSKARA KOLBERGA
Sejm
R.P. przyjął uchwałę ustanawiającą rok 2014 Rokiem Oskara Kolberga. Okazją
ku temu stała się 200 rocznica urodzin tego wybitnego polskiego etnografa,
kompozytora, folklorysty, językoznawcy i muzykologa. Poza kręgami
muzycznymi postać ta jest mało znana w stosunku do wielkich dokonań jakie
Kolberg uczynił dla kultury polskiej. Dlatego ogłoszenie Roku Kolberga
ma na celu przybliżenie jego dorobku szerszym grupom naszego społeczeństwa.
Ten niestrudzony badacz utrwalił w 33 tomach monografii regionalnych
obraz polskiej sztuki i kultury ludowej. W każdym tomie skupiał się
na konkretnym regionie, np. Lubelskie, Krakowskie, Sandomierskie,
Mazowsze itd. Ta monumentalna seria wydawnicza, która jest skarbnicą
wiedzy o naszej przeszłości, ukazała się jeszcze za życia wielkiego badacza.
Kolberg kierował się świadomością, że wiedza o tradycji narodowej
jest fundamentem, na którym może odrodzić się zniewolona
wówczas Ojczyzna. Pozostawiona dokumentacja pod względem ilościowym
jak i jakościowym nie ma odpowiednika w światowym XIX-wiecznym ludoznawstwie.
Świadczy o tym tytuł dzieła wskazujący na opis wszystkich aspektów kultury
ludowej: ,,Lud, jego zwyczaje sposób życia, mowa, podania, przysłowia,
obrzędy, gusła, zabawy, pieśni, muzyka i tańce. Zakres badań poszukiwawczych
Kolberga obejmował całą przedrozbiorową Rzeczpospolitą Obojga Narodów
oraz obszary ludowych kultur Ukrainy, Białorusi, Litwy, Śląska, Słowian
Południowych i Łużyczan. Tytaniczna praca zbierawcza Kolberga podyktowana
była wiarą w odzyskanie przez Polskę niepodległości m.in. dzięki
pielęgnowaniu duchowej kultury z jej najżywotniejszym elementem -
kulturą ludową. Wierne zapisy muzyki i tekstów ludowych na tle zwyczajów
ówczesnych wspólnot lokalnych są do dziś źródłem inspiracji dla kompozytorów,
muzyków i zespołów amatorskich oraz dla współczesnych badaczy folkloru.
Kolberg
urodził się w roku 1814 we wsi Przysucha w rodzinie o francusko pruskich
korzeniach. Ojciec pochodził z Meklenburgii, a matka z rodziny francuskich
emigrantów. Urodzona na polskiej ziemi wszczepiła synowi umiłowanie kraju,
który uznała za własny. Oskar uczył się w Liceum Warszawskim-tej
samej szkole co niewiele starszy Fryderyk Chopin i pobierał lekcje gry
na fortepianie u Józefa Elsnera. W latach 1835-36 podjął studia w Akademii
Handlowej w Berlinie, a po powrocie do kraju zdecydował się na studia kompozycji.
Marzyl o karierze kompozytorskiej i koncertowej. Wśród pozostawionych przez
niego utworów wyróżniają się nawiązujące do motywów ludowych mazurki i
kujawiaki. Na pierwszą wyprawę badawczą wyruszył w 1839 roku. Dzięku
wykształceniu muzycznemu potrafił spisywać nie tylko słowa pieśni ludowych
ale i ich oryginalne melodie. W 1857 r. wydał pierwszą publikację
,,Pieśni ludu polskiego zawierającą 800 pieśni, ballad i melodii tanecznych
z różnych regionów Polski. Aby sfinansować dalsze publikacje i kontynuować
prace badawcze pracował jako księgowy w zarządzie kolei żelaznej i później
w zarządzie dyrekcji dróg i mostów. Od roku 1865 poświęcił się bezgranicznie
zbieraniu źródeł dla rozwoju polskiej etnografii. W latach 70-tych XIX
wieku przemierzył w długich wędrówkach Wielkopolskę, Pomorze i cały
zabór austriacki. Żył i pracował w bardzo skromnych warunkach przeznaczając
wszystkie środki finansowe na ekspedycje folklorystyczne. Jego praca wymagała
wielu poświęceń, przełamywania nieufności ludu i wytrwałości. W roku 1873
został korespondentem polskiej Akademii Umiejętności, a na wystawie światowej
w Paryżu w 1878 r. odznaczono go brązowym medalem za wydawnictwa eksponowane
w dziale etnograficznym. Oskar Kolberg zmarł w 1890 r. i został pochowany
na cmentarzu Rakowickim w Krakowie. Oprócz 33 wydanych tomów pozostawił
drugie tyle materiałów rękopiśmiennych w tzw. tekach kolbergowskich i 200
artykułów. Obecnie jego monografia zawarta jest w 85 tomach. Dokonało
się to dzięki usilnej wieloletniej pracy zespołu etnologów.
W ciągu
Roku Kolberga zaplanowano szereg konferencji naukowych i imprez artystycznych.
Będą one wyrazem hołdu i upamiętnienia dokonań tego wielkiego Polaka.
|
.