150
LAT OD URODZENIA DEBUSSY'EGO
Claude
Debussy był jednym z największych twórców w dziejach muzyki. Urodził sie
w 1862 roku w St.Germain-en-Laye, a zmarł w Paryżu w 1918 roku. Kształcił
się w Konserwatorium Paryskim, a w 1884 roku otrzymał Nagrodę Rzymską
za kantatę "Syn marnotrawny". Jeszcze w czasie studiów odbył podróż do
Rosji, gdzie zapoznał się z twórczością kompozytorów "Potężnej Gromadki",
co miało duży wpływ na ewolucję jego poglądów estetycznych. Twórczość jego
otworzyła nową kartę w dziejach muzyki. Wielką rolę w formowaniu jego estetyki
odegrały przede wszystkim ówczesne prądy w malarstwie oraz środowisko francuskich
poetówsymbolistów. Stanowiły one podwaliny impresjonizmu muzycznego, stylu
w którym wrażenia dźwiękowe i barwa brzmienia stały się elementami pierwszoplanowymi
dzieł muzycznych. Styl ten, którego twórcą był Debussy, stanowił reakcje
na wybujały emocjonalizm i monumentalizm muzyki neoromantyzmu. Początkowo
utwory kompozytora nie znajdowały uznania wśród publiczności i krytyków.
Dopiero premiera dramatu muzycznego "Peleas i Melisanda" (1902) stała
się przełomem w percepcji jego muzyki. W tym dziele o historycznym znaczeniu
Debussy, opisując dzieje miłości i śmierci, świadomie przeciwstawił się
patosowi i wybujałej egzaltacji dramatów Wagnera. Zmienił zarazem
od podstaw formę muzyczną dramatu tworząc akcje poprzez symboliczne sytuacje,
przedmioty i zdarzenia. Za pomocą bogatej kolorystyki dźwiękowej odmalowywał
nastrój poszczególnych scen. Debussy wyzwolił muzykę z form klasycznych.
Budowa jego utworów polega na szeregowaniu odcinków, które można określić
mianem płaszczyzn brzmieniowych. Są one zestawianie na zasadzie powtórzenia,
wariantu lub kontrastu. W zewnętrznych zarysach utwory mają budowę 3-częściową.
Znaczną grupę stanowią pieśni solowe na głos i fortepian. W wyborze tekstów
przeważa poezja symbolistów, a najwybitniejsze cykle pieśni powstały do
słów Baudelaire'a, Verlaina'a i Mallarme. Przeważa w nich melodyka sylabiczna,
która staje się wykładnikiem tekstu poetyckiego. Często akompaniament przybiera
charakter ilustracyjny. Poza skalami majorowymi i minorowymi Debussy używał
skal pentatonicznych, 6-stopniowych całotonowych oraz dawnych skal kościelnych.
W ten sposób zburzył dotychczasowy system harmoniczny dur-moll. Nowatorstwo
brzmieniowe najsilniej przejawia się w jego utworach orkiestrowych. Eksponowane
są w nich przede wszystkim instrumenty dęte drewniane i smyczkowe,
blacha używana jest oszczędniej. Do tradycyjnego składu instrumentów
kompozytor dorzucał harfę, czelestę i gongi. Dużą rolę przywiązywał do
środków ornamentalnych wzbogacających brzmienie. Najczęściej wykonywaną
kompozycją orkiestrową jest preludium "Popołudnie Fauna" napisane
w 1894 roku. Najdelikatniejsze barwy orkiestry przywołują w nim wizje gorącego
popołudnia przepojonego duszną i senną atmosferą. Innym utworem orkiestrowym
są "Nokturny". Wyeksponowane są tu wrażenia i gra świateł. Jest to swego
rodzaju tryptyk zlożony z trzech części (Chmury-Syreny-Zabawy). Niuanse
harmoniczne i najsubtelniejsze barwy instrumentalne ucieleśniają zjawiska
przyrody i wesołą zabawę. Szkice symfoniczne "Morze" to 3-częściowe dzieło
o monumentalnym zakroju (Od świtu do południa na morzu - Gra fal - Rozmowa
wiatru z morzem). Debussy'emu nie chodziło w tym wypadku o muzyczne naśladowanie
przyrody lecz o uczuciowe i nastrojowe oddanie jej piękna. Wspaniałym dziełem
orkiestrowym są "Obrazy" - symfoniczny tryptyk, na który składaja
sie Gigues, Iberia i Rondes de printemps. Wspólna ich cechą jest
ich subtelne powiązanie z folklorem. Każdy z Obrazów jest na swój sposób
dziełem wyjątkowym i oryginalnym. Balet "Jeux" to jedna z najciekawszych
partytur Debussy'ego. Łączy ona mozartowską subtelność i taneczny wdzięk
z wyszukanymi harmonicznymi i impresjonistycznymi środkami. Debussy zrewolucjonizował
nie tylko muzykę symfoniczną, ale również fortepianową, przenosząc akcent
z jakości harmonicznych na brzmieniowe. Muzykę fortepianową reprezentują
m.in. Suite bergamasque, Pour le piano, Estampes, Masques, L'Ile
joyeuse, Images (2 części), Children's corner, 24 Preludia (2 serie)
i 12 etiud.
|
.