LUDOMIR
RÓŻYCKI (1883-1953)
Przed
60 laty odszedł wybitny kompozytor polski, którego twóczość mieści się
w nurcie neoromantyzmu z silnymi elementami polskości - Ludomir Różycki.
Urodził się w Warszawie i początkowo uczył się muzyki u swego ojca
Aleksandra, a następnie w Konserwatorium w Warszawie u A.Michałowskiego
(fortepian) i Z.Noskowskiego (kompozycja). Konserwatorium ukończył w roku
1904 otrzymując złoty medal za "Balladę na fortepian i orkiestrę". W latach
1905-08 studiował w Berlinie u E.Humperdincka. W roku 1905 L. Różycki
wraz z K.Szymanowskim, G.Fitelbergiem i A. Szeluto założył
"Spółkę Nakładową Młodych Kompozytorów Polskich", której celem było wydawanie
i propagowanie nowej muzyki polskiej. Grupa ta zrealizowała z powodzeniem
swoje cele i przeszła do historii jako "Młoda Polska
w muzyce". Samodzielną działalność artystyczną rozpoczął Różycki we Lwowie
jako kapelmistrz opery i profesor fortepianu w konserwatorium. Tam powstała
i została wystawiona jego pierwsza opera "Bolesław Śmiały". Na tle ówczesnej
polskiej twórczości operowej odznaczała się nowatorstwem, mimo wyraźnych
wpływów R.Wagnera i R.Straussa. Od czasów J.Elsnera i K.Kurpińskiego
była pierwszą polską operą o tematyce historycznej. Ze Lwowa przeniósł
się Różycki do Warszawy, a potem znalazł się za granicą przebywając
w Szwajcarii, Włoszech, Francji i w Niemczech. W Berlinie narodziła
się kolejna opera "Eros i Psyche". Została ona uznana za jedno z najwybitniejszych
dzieł w całej polskiej literaturze operowej. Wykorzystując po mistrzowsku
treści dramatu J.Żuławskiego, kompozytor odsłonił tu w pełni swój
talent dramaturgiczny tworząc dzieło o wyjątkowej barwności i bogactwie
nastrojów. Śpiewna kantylena łączy się ze stylem deklamacyjnym właściwym
dramatom muzycznym. Opera ta cieszy się do dziś wielkim powodzeniem i jest
wystawiana w wielu teatrach operowych. W 1918 roku Różycki powrócił do
Warszawy gdzie napisał operę "Casanova". Zdobyła ona ogromną popularność
wśród licznych rzesz miłośników opery. Do jej sukcesów przyczynił się zapewne
temat o przygodach włoskiego awanturnika i uwodziciela - Casanovy. Premiera
opery miała miejsce w Warszawie w 1923 r., a w latch 30-tych wystawiano
ją na scenach zagranicznych - w Antwerpii, Bratysławie i Belgradzie. Mniejsze
znaczenie posiadają pozostałe opery kompozytora "Beatrix Cenci""
Młyn diabelski" i "Pani Walewska". Wyjątkowo wspaniałym dziełem scenicznym
jest balet "Pan Twardowski" który powstał w 1920 roku. Jest to jeden z
najbardziej znanych polskich baletów oparty na motywach powieści J.I.Kraszewskiego
"Mistrz Twardowski". Prapremiera odbyła się w Warszawie w roku 1921 pod
kierownictwem E.Młynarskiego. W nastęnych latach balet pojawił się na scenach
Kopenhagi, Pragi, Zagrzebia i Bratysławy. W Warszawie do wybuchu II wojny
światowej odbyło się aż 500 przedstawień "Pana Twardowskiego". Balet składa
się z 10 obrazów wplatających wiele pięknych tańców jak Polonez, Krakowiak,
Czardasz czy Tańce góralskie. Nie stracił do dziś swej atrakcyjności i
często gości na scenach baletowych.
W dorobku
L.Różyckiego znajdują się również utwory symfoniczne: "Stańczyk" (1903),
"Bolesław Śmiały" (1906), "Anhelli" (1909), "Mona Lisa Gioconda" (1911).
W "Stańczyku"-poemacie ilustrującym błazna królewskiego kompozytor wyeksponował
liryczne motywy polskie oraz włoskie utrzymane w rytmie barkaroli. W "Anhelli"
osnutym na tle dzieła J.Słowackiego nastrojowa i liryczna muzyka odmalowuje
męczeństwo życia na bezkresnych przestrzeniach Sybiru. W klimacie włoskiej
śpiewności i finezji emocjonalnej utrzymane jest preludium symfoniczne
"Mona Lisa Gioconda," napisane na podstawie fragmentu książki "Leonardo
da Vinci"- Mereżkowskiego. Wśród innych ważnych utworów znajdują się 2
Koncerty fortepianowe, Koncert skrzypcowy, Kwintet fortepianowy, Kwartet
smyczkowy, miniatury fortepianowe i liczne pieśni do słów T.Micińskiego,
S.Wyspiańskiego , A.Asnyka, K.Tetmajera. Po II wojnie światowej Różycki
osiadł w Katowicach gdzie pełnił funkcje dziekana w Państwowej Wyższej
Szkole Muzycznej.
|
.