MUZYKOLOGIA
Muzykologia
jest nauką uniwersytecką, a pierwsze jej katedry pojawiły się pod koniec
XIX stulecia w Niemczech i Austrii. W Polsce pierwszą katedrę muzykologii
powołano w 1911 r. na Uniwersytecie Jagiellońskim, a w 1912 na Uniwersytecie
im. Jana Kazimierza we Lwowie. Przedmiotem badań muzykologii są zagadnienia
związane z całoksztaltem kultury muzycznej. Można je ująć w kilka grup.
Wśród nich jest akustyka muzyczna, która zajmuje się parametrami i zródłami
dzwięku. Etnomuzykologia bada muzykę ludową i muzykę prymitywną czyli
prehistoryczna. Zajmuje się też genezą muzyki. Wiemy że muzyka
pierwotna miała znaczenie magiczne (wywoływanie deszczu, uzdrawianie),
była śpiewana i wykonywana na prymitywnych instrumentach. Służyła też do
przekazywania informacji. Zródłami tej muzyki są malowidła, rysunki, wykopaliska.
W badaniu tej muzyki użyteczna jest metoda obserwacyjna kultur muzycznych
żyjących dziś na najniższym poziomie rozwoju społecznego. Historia instrumentów
muzycznych zajmuje się genezą instrumentów i ich rozwojem.
Innym działem muzykologii jest paleografia muzyczna, która zajmuje się
różnymi sposobami notacji muzycznej począwszy od Średniowiecza. Teoria
muzyki ustala terminy przydatne w analizie dzieła muzycznego. Posługiwanie
się tymi terminami służy w badaniach historycznych. Melodyka, harmonika
i rytm to podstawowe elementy dzieła muzycznego, a od strony strukturalnej
są to motywy, frazy, zdania, okresy. Elementy te kształtują
formy muzyczne. Istnieją też różne rodzaje skal, na których oparte
są melodie i całe kompozycje. Ważnym terminem jest faktura, która określa
jeden z rodzajów wielogłosowości: polifonii lub homofonii. Aparat
pojęciowy czyli terminologię muzyczną w dużej mierze zawdzięczamy
teorii starogreckiej.
Najobszerniejszym
działem muzykologii jest historia muzyki. Dzieli ona rozwój muzyki na epoki
i wykrywa związki między stylami muzycznymi przeszłości. W tym podziale
historycznym mieści się muzyka antyczna (synkretyczna- w połączeniu z tańcem
i słowem), średniowieczna-od upadku Cesarstwa Rzymskiego (świecka i religijna),
renesansowa (1450-1600), barokowa (1600-1750), klasyczna (1750-1815), romantyczna
(1815-1910) i muzyka XX wieku. W muzyce XX wieku istnialy różne kierunki:
impresjonizm, ekspresjonizm. witalizm,neoklasycyzm, serializm, kierunek
sonorystyczny, aleatoryzm. Różniły się one zasadniczo co do wyboru środków
techniki kompozytorskiej. Np. w impresjonizmie uwypuklone zostaly wrażenia
dzwiękowe bez napieć harmonicznych, a ekspresjonizm był jakby przedłużeniem
romantyzmu. Neoklasycyzm nawiązuje do klasycyzmu ale na innych zasadach
tonalnych, a witalizm podkreśla elementy rytmiczne i żywiołowość.
Z podziałem
na epoki historyczne idą w parze style historyczne. W nich mieszczą się
style narodowe (polski, rosyjski, francuski). Z kolei w każdym stylu narodowym
mamy szereg stylów indywidualnych. Np. muzyka Chopina, Moniuszki
czy Szymanowskiego reprezentuje style indywidualne w ramach polskiego
stylu narodowego. W każdej epoce historycznej istniały też
różne gatunki muzyczne. W ich skład wchodzi muzyka wokalna, wokalno-instrumentalna
i instrumentalna.
Kolejny
podpodział dotyczy obsady wykonawczej. Przykładowo, w zakres muzyki instrumentalnej
wchodzi muzyka solowa, kameralna i orkiestrowa. Orkiestry zaś mogą być
małe, wielkie i zwiększone. Opera przynależy do muzyki scenicznej, a muzyka
symfoniczna do typu muzyki estradowej.
Kolejnym
działem muzykologii jest psychologia muzyki. Bada ona oddziaływanie
muzyki na człowieka. Zajmuje się też, między innymi, pomiarami
talentu muzycznego i psychologią procesu twórczego.
Istotną
częścią muzykologii jest socjologia muzyki. Zajmuję się ona społecznymi
funkcjami muzyki, instytucjami muzycznymi, profesjami muzycznymi. Wiadomo
że funkcje muzyki są wielorakie. Może ona służyć liturgii, tańcom,
magii, celom wojskowym czy terapeutycznym. Każda specjalność muzyczna pełni
inną rolę w społeczeństwie. Np. rola dyrygenta jest inna od roli instrumentalisty,
a rola nauczyciela muzyki inna niż wydawcy. Poszczególne instytucje muzyczne
też różnią się specyfiką swej pracy. Socjologia muzyki zajmuje się zmienną
sytuacją muzyki w przebiegu historycznym.
|
.