100 LAT OD ŚMIERCI JULIUSZA MASSENETA

Juliusz Massenet (1842-1912) był wielkim francuskim kompozytorem, przede wszystkim operowym. Pierwsze lekcje fortepianu pobierał u swojej matki pianistki.  Następnie studiował w paryskim konserwatorium w klasie kompozycji u A.Thomasa. Wielkie wrażenie wywarło na nim wysłuchanie w dzieciństwie oratorium  Hektora Berlioza "Dzieciństwo Chrystusa". Uwielbiał też muzykę Roberta Schumanna, którego utwory wykonywał na fortepianie i jako 17 letni młodzieniec zdobył I nagrodę na konkursie pianistycznym. W wieku młodzieńczym grał też na perkusji w orkiestrze Opery Paryskiej, którą prowadził Charles Gounod. W wieku 21 lat ukończył konserwatorium zdobywając pierwsze miejsce za skomponowaną fugę i otrzymał Nagrodę Rzymską za kantatę "David Rizzio". Przebywając w Rzymie poznał Franciszka Liszta, u którego przez 3 lata pobierał lekcje. W 1870 roku wczasie wojny niemiecko-francuskiej wstąpił do wojska. Jego pozycję jako kompozytora we francuskim świecie muzycznym utrwaliły dwa dramaty biblijne "Magdalena" (1873) i "Ewa" (1875). W 1876 roku został Kawalerem Legii Honorowej, a dwa lata pózniej prezesem Akademii Sztuk Pięknych i profesorem Konserwatorium. Stanowisko profesora pełnił przez długie lata, a jego uczniami byli m.in. G.Enescu i E.Chausson. Ale wielkie uznanie i sławę przyniosła mu dopiero opera "Herodiana".  Znana aria "Vision fugitive" z tej opery wykonywana jest często w wersji koncertowej. Od tego czasu Massenet zawładnął niepodzielnie operą francuską. Na przestrzeni 30 lat stworzył 25 oper zyskując popularność wręcz niezwykłą. Początkowo nawiązywał do Meyerbeera i czołowego predstawiciela opery lirycznej - Gounoda, wysuwając na plan pierwszy znaczenie kantyleny. Pewien wpływ na jego twórczość mieli także Verdi i Wagner. Muzyka jego przyciąga swą elegancją i wdziękiem, nie jest skierowana dla bardzo wymagających odbiorców. Mimo tego, że zarzuca się jej zbytnią słodycz, Francuzi zaliczyli Masseneta do swoich najwybitniejszych kompozytorów, a w 1934 roku uroczyście odsłonięto jego popiersie w foyer Opery Paryskiej. Massenet miał wśród kompozytorów wielu przyjaciół jak np.: Aubera, Liszta, Berlioza, Bizeta, którzy promowali jego sztukę. Nie bez przyczyny był nazywany "piewcą kobiet". U żadnego bowiem innego kompozytora nie odnalezlibyśmy tylu różnorodnych i pięknych postaci kobiecych. Wśród nich znajdują się:  Szimena, Charlotta, Anita,  Salome, Herodiada, Esklarmonda, Ewa, Tais, Maria Magdalena. Ale największym urokiem i wdziękiem tchnie Manon z opery pod tym samym tytułem. Ta pełna poezji postać pobudzała fantazje wielu kompozytorów (Aubera, Halevyego, Pucciniego) ale dzieła ich nie dorównały operze Massenata, która stała się kwintesencją opery lirycznej. Jej premiera odbyła się w Opera Comique w Paryżu w 1884 roku.  Kompozytor doczekał się jeszcze za życia jej wystawienia  w Metropolitain Opera w Nowym Yorku. Inną piękną operą jest "Tais", a "Medytacja" z tej opery  stała się klejnotem światowej  liryki. Dużą popularność zyskała też  opera "Werther". Nie dorównuje ona "Manon", ale zawiera szereg pięknych momentów, np. inwokację do natury czy słynną pieśń Osjana - jedną z najpopularniejszych lirycznych arii tenorowych. "Don Kichot" to  ostatnia opera kompozytora. Powstała w 1910 roku, a partia tytułowa   została napisana specjalnie dla wielkiego Teodora Szalapina i dlatego została bardzo szeroko rozbudowana. Wpływ muzyki operowej Masseneta można odnaleźć u Leoncavallo i Mascagniego. Inne ważniejsze jego kompozycje to: muzyka do Les Erinnyes Leconte de Lisle’a (z popularną Elegią), 3 balety, kantaty, Melodies (4 tomy), utwory chóralne, 3 uwertury, 7 Suit na orkiestrę, Koncert fortepianowy, poemat symfoniczny Visions, Kwartet smyczkowy. 

Massenet zajmuje poczesne miejsce wśród kompozytorów romantycznych II połowy XIX wieku.
 
 
 

.

Radosław Rzepkowski   ARCHIWUM FELIETONÓW